अंकोल वृक्षाची आयुर्वेदिक माहिती
Ankol vruksh Information in marathi
वनस्पती शास्त्रीय नाव : आयलेजियम ल्यामार्की,
इंग्रजी नाव : Dakshin Dhera, Dhera, Thel, Ankul.
• इंग्लिश नाव : Saga – leaf – Alangium
• लॅटिन नाव : Alangium – Lamarkil.
संस्कृत नाव : अंकोल दीर्घकील,
हिंदी नाव : ढेरा, थेल, अंकुल.
मराठी नाव : आंकुल.
• स्थान :
आंकोल वनस्पती ही भारतात सर्वत्र आढळते. पण विशेषत ही हिमाचल प्रदेश, राजस्थान, पश्चिम बंगाल, बिहार या राज्यात विशेषतः आढळते.
• झाडाची उंची :
तीन ते सहा मीटर वाढ असणारे ही एक वनस्पती आहे.
• खोड :
या वनस्पतीचा खोड हे २.५ ते ३.०० इंच जाडीचे खोड असते.
• फांद्या / शाखा :
या वनस्पतीच्या फांद्या या वेड्यावाकड्या असतात.
• साल : राखाडी रंगाची खडबडीत साल अंकोल झाडाची असते
• पाने :
लंबगोलाकार पाने या वनस्पतीची असून टोकदार असतात. कन्हेरी सारखी पाने असून लांब व रुंद असतात. या वनस्पतीस बारा महिने पालवी असते.
• फुल :
या वनस्पतीचे फुल हे पांढ-या रंगाचे असते. फेब्रुवारी ते एप्रिल या महिन्यात ते फुलते. यांना गोडसर वास असतो.
• फळ :
अंकोलाची फळे ही बेरीच्या फळासारखी असून सुरवातीस लालसर नंतर काळसर दिसतात. साल काढल्यावर आतील गर पांढरट दिसतो. गोड चवीचे हे फळ असते.
• मूळ :
अंकोलाचे मूळ पिवळसर रंगाचे तेलकट व टणकदार असते.
• बी :
अंकोलाच्या बियापासून तेल काढले जाते.
• अंकोल वृक्षाचे औषधी महत्त्व :
• अंकोल वृक्षाच्या मुळात ०.८ % अंकोटिन द्रव्य असते. यामधील अंश 0.2% त्याच्या तेलात असते. हे तेल रोगविरोधी गुणधर्म असल्याने त्याचा उपयोग औषधात करतात. या तेलाची चव तुरट कडू व थोडी तिख्त असते. याची प्रकृती तीक्ष्ण, उष्ण व स्निग्ध असते.
• रक्तदाब कमी करण्यासाठी याचा मूळाचा वापर केला जातो.
• अंकोलाचा रस हा विष, कफ, पित्त,वात, शूल, कृमी, सूज आम व रक्तदोष कमी करण्यासाठी वापरतात.
• याचा रस कुत्रे, मांजर, उंदीर, साप यांच्या विषावर गुणकारी आहे.
• अंकोलाच्या बियांचे व मूळाचे तेल अंघोळ करताना लावल्यास त्याचा उपयोग त्वचारोगावर होतो.
• अंकोलाचे तेल वात व कफ नाशक आहे.
• अतिसार व विषबाधा झाल्यास अंकोलाच्या मूळाची साल तांदळाच्या धुतलेल्या पाण्यात उगाळून मधासवे घेतल्यास फरक पडतो.
• पोटात कृमी वाढले असतील तर त्यासाठी अंकोलाचा रस वापरतात
• त्वचारोग, वायूने अंग दुखणे, जलोधर, सूज, दाह, ज्वर, मुत्रावरोध,इत्यादी विकारावर अंकोलाच्या मूळाचे तेल वापरतात.
• यासाठी आयुर्वेदिक वैद्याचा सल्ला घ्यावा योग्य मात्रा सांगतील.
रोज अन्कोल फळ दोन किंवा तीन जेवणानंतर सकाळी खाल्यास पुरुषाचे विरी वाढते व सेक्स क्षमता वाढवण्याचे काम करते.
अशी आहे अंकोल वृक्षाची माहिती.
